Różnorodność gatunkowa flory i fauny na Islandii jest niewielka – do przyczyn tego stanu rzeczy można zaliczyć między innymi krótki okres wegetacyjny, izolację od kontynentów oraz bardzo nieprzyjazny klimat, który przetrwają tylko najtwardsi. Nawet zwierzęta ściągnięte na tę wyspę z Europy przez wieki wykształciły swoje mechanizmy obronne!

Jeśli jednak jesteś miłośnikiem przyrody – nie tylko pięknych krajobrazów, ale też zwierząt i roślin – mimo dość ograniczonej liczby gatunków zasiedlających wyspę, nie będziesz rozczarowany.

Fauna Islandii: zwierzęta rdzenne

• Ptaki

To najbardziej różnorodna i liczna grupa stworzeń zamieszkujących Islandię. Łabędzie krzykliwe, rybitwy, mewy, głuptaki, nury, pardwy, czajki, gęsi, kaczki, kuliki mniejsze, rycyki, wydrzyki, białozory, fulmary, bernikle białolice, rozmaite ptactwo brodzące i wiele, wiele innych (więcej o gatunkach ptaków na Islandii można poczytać tutaj). Istny raj dla ornitologów! Uważać tylko należy na ptaki na wybrzeżu – szczególnie tyczy się to wydrzyków wielkich – ponieważ w sezonie lęgowym zajadle bronią piskląt. Zbytnie zbliżenie się w okolice gniazd skutkuje wściekłym atakiem z powietrza. Niezbyt przyjemny jest kontakt z tym ptakiem, ponieważ atakuje on głowę pazurami. W przypadku bliskiego spotkania przydać się może trzymany nad głową kij lub parasol. To jedyny tak agresywny gatunek, ale i rybitwy i inne ptactwo może pikować w stronę człowieka, gdy tylko poczują się zagrożone.

Ponadto uważać należy również na wszelkie osobniki biegające wzdłuż dróg – niezbyt chętnie uciekają przed nadjeżdżającym autem, często wręcz wskakują wprost pod koła – to upodobały sobie szczególnie rycyki, długonogie i długodziobe brązowe ptaszyska z jednego z poniższych zdjęć.

Na Islandii występują gatunki ptactwa: maskonur zwyczajny, edredon zwyczajny, fulmar zwyczajny, mewa żółtonoga, pliszka siwa, wydrzyk wielki, mewa trójpalczasta, kruk zwyczajny, kulik mniejszy, bekas kszyk, rybitwa popielata, nurzyk zwyczajny, biegus zmienny, ostrygojad zwyczajny, nurnik zwyczajny, nur lodowiec, nur rdzawoszyi,  perkoz rogaty, burzyk północny, nawałnik burzowy, nawałnik duży, głuptak zwyczajny, kormoran zwyczajny, kormoran czubaty, łabędź krzykliwy, gęś gęgawa, gęś krótkodzioba, bernikla białolica, kaczka krzyżówka, świstun zwyczajny, cyraneczka zwyczajna, rożeniec zwyczajny, krakwa, płaskonos zwyczajny, ogorzałka zwyczajna, kaczka czernica, kamieniuszka, sierpiec, markaczka zwyczajna, lodówka, nurogęś, szlachar, kazarka rajska, orzeł bielik, białozór (sokół norweski), drzemlik, pardwa górska, sieweczka obrożna, siewka złota, biegus morski, słonka zwyczajna, rycyk, kuli kwielki, krwawodziób, płatkonóg szydłodzioby, płatkonóg płaskodzioby, wydrzyk ostrosterny, mewa siodłata, mewa blada, mewa siwa, mewa śmieszka, nurzyk polarny, alka zwyczajna, gołąb skalny, puchacz śnieżny, uszatka błotna, świergotek łąkowy, strzyżyk zwyczajny, droździk, kos zwyczajny, białorzytka zwyczajna, mysikrólik zwyczajny, szpak zwyczajny, wróbel zwyczajny, czeczotka, czyż zwyczajny, śnieguła zwyczajn.

Pojawiają się także gatunki migrujące: łęczak, kawka zwyczajna, oknówka zwyczajna, wydrzyk długosterny, zięba jer, zięba zwyczajna, burzyk wielki, gęś białoczelna, mewa polarna, czapla siwa, uszatka zwyczajna, kwiczoł, grzywacz, edredon turkan, sierpówka, krzyżodziób świerkowy, gągoł, wydrzyk tęposterny, czajka zwyczajna, łyska zwyczajna, rudzik, sterniczka jamajska, głowienka zwyczajna, kamusznik zwyczajny, biegus rdzawy, wodnik zwyczajny, rybitwa czarna.

• Maskonury

Maskonur zwyczajny, po łacinie Fratelcura arctica – jakby przetłumaczyć to na nasze wyszłoby, że ptak ten zwany jest braciszkiem arktycznym. O ptactwie występującym na Islandii wspominam powyżej, jednak maskonury to stworzenia tak wyjątkowe, że zasługują na specjalnie ich potraktowanie. W końcu są nieformalnym symbolem Islandii.

Biało-czarny średniej wielkości ptak (wielkość do 35 cm) o barwnym dziobie stał się już swoistą wizytówką kraju i każdy, kto przybywa na wyspę, chciałby zobaczyć tego pociesznego stwora zwanego również papugą północy. Skąd się wzięło to określenie? Ano stąd, że maskonur rzeczywiście wygląda jak skrzyżowanie papugi i pingwina. Maskonury na Islandii można obserwować tylko w sezonie – najlepiej od połowy maja do połowy sierpnia. Pozostałą część roku ptaki spędzają na morzu, z dala od jakiegokolwiek lądu. Mówi się, że są niemowami, nam jednak dane było posłuchać wydawanych przez nie dźwięków! Ciekawie ogląda się je tak na lądzie, po którym poruszają się jakby trochę niezdarnie jak i w powietrzu – ich lot przypomina lot nietoperza!

Ciekawostka nr 1: Szata spoczynkowa maskonurów jest nieco mniej jaskrawa. Czerwone nogi i dzioby podziwiać można w okresie lęgowym, kiedy to maskonury przybywają na wyspę. Poza tym czasem, gdy są na morzu, ptaki te mają żółte nogi i nieco mniej wyraziste dzioby, które ogółem też są mniejsze na skutek zrzucenia rogowych dziobowych pochew zwanych ramfotekami. Różnice widać na poniższej grafice:

Ciekawostka nr 2: Młode maskonury wyglądają zupełnie inaczej – przypominają bardziej brzydkie kaczątko (skrzyżowanie pingwina i kawki…) niż takiego majestatycznego i eleganckiego ptaka! Głowę mają czarno-szarą, a ich dzioby w niczym nie przypominają charakterystycznych dziobów ich rodziców.  A oto jak wygląda taki młodociany osobnik (źródło: Wikipedia):

Ciekawostka nr 3: Na Islandii można spróbować mięsa maskonura. Polowania na te ptaki odbywają się między innymi na wyspie Ellidaey.

• Owady

Będąc na wyspie w sezonie głównie zauważać będziesz natrętne muchy (niestety nie wiem, co to za gatunek) uwielbiające wpadać do ust, nosa, uszu… Wszędzie tam, gdzie nie są pożądane. Okolice jeziora Myvatn, Thingvellir – tam dokuczają najbardziej, dlatego też przydać Ci się może moskitiera na czapkę (lub specjalny kapelusz z doszytą do niego moskitierą). Co to za przyjemność podziwiać widoki, jeśli non stop musisz się opędzać… Ten niezbyt zauważalny przez człowieka świat jest dość bogaty.

Ciekawostka nr 4: Co prawda pająki nie są owadami, ale w tym miejscu wspomnę, że portal icelandnews.pl informuje o około 90 gatunkach pająków występujących na wyspie! Masz arachnofobię? Nie panikuj – w trakcie trzech wyjazdów chyba ani jednego pajęczaka nie spotkaliśmy. To, że gatunków jest tak wiele, nie oznacza na szczęście, że wyspa zalepiona jest pajęczynami ;)

Ciekawostka nr 5: Wbrew powszechnym informacjom, na Islandii występują również komary.

• Lis polarny (piesiec)

To jedyny naturalnie występujący na Islandii większy drapieżnik. Zwierzęta te w zależności od pory roku zmieniają kolor futra – zimą staje się ono białe, natomiast latem – brązowe. Są jednak jednostki, które przez cały rok ubarwione są na czarno. To dość płochliwe stworzenia, ale nie oznacza to, że nie da rady ich spotkać. Trzeba tylko mieć trochę szczęścia. Mieliśmy możliwość przyjrzenia się polowaniu lisa polarnego pewnego czerwcowego poranka z… okna naszego pokoju. Może zdjęcie nie jest najlepszej jakości, ale widać na nim tego uroczego, ale jakże groźnego (dla ptaków) przedstawiciela psowatych.

• Foki

U wybrzeży Islandii spotkać można także i foki – fokę pospolitą oraz fokę szarą. Te sympatyczne zwierzęta obserwować można m.in. na plażach znajdującej się na północy zatoki Hunafloi (Svalbarð, Illugastaðir, Hvítserkur), a także na półwyspie Snaefellsnes na plaży Ytri Tunga. Do zwierząt nie należy zbliżać się na odległość mniejszą niż 50 metrów (gdy są młode, powinno zachować się odległość wynoszącą 100 metrów), nie wolno ich straszyć, zagradzać drogi do morza. Najlepiej poruszać się cicho i nie za szybko. Foki najczęściej przyzwyczajone są do obecności obserwatorów, ale jeśli zwierzęta zaczną wykazywać zaniepokojenie – powoli wycofaj się.

• Wieloryby i delfiny

W wodach otaczających Islandię ujrzeć można m.in. finwale (płetwale zwyczajne), płetwale błękitne, płetwale karłowate, humbaki, delfiny, orki i morświny. Zdarzają się podobno także i rekiny. Na obserwację tych majestatycznych olbrzymów udać się można w rejs organizowany w wielu miejscach, najsłynniejszym z nich jest jednak Husavik. Jest tam kilka firm organizujących obserwację wielorybów – jeżeli danego dnia nie spotka się ani jednego, kolejne wypłynięcie ma się w gratisie i tak do skutku. Jednak wystarczy zobaczyć kawałek ogona lub grzbietu, a wyprawa uznana jest za zakończoną sukcesem. Jeśli liczysz na spektakularnie wyskakujące z wody zwierzęta, niestety najprawdopodobniej się rozczarujesz – to bardzo rzadki widok, najczęściej obserwować można właśnie chowający się pod taflą wody wielorybi ogon, kawałek pyska lub grzbietu. Oraz tryskające w niebo fontanny wody.

Poniższe zdjęcie co prawda zrobiłam na Sri Lance, ale właśnie takiego widoku można spodziewać się także i w trakcie rejsu u wybrzeży Islandii:

Fauna Islandii: zwierzęta sprowadzone przez człowieka

• Renifery

Nie są to rdzenni mieszkańcy Islandii – niegdyś renifery sprowadzono na Islandię z Norwegii. Miały stać się zwierzętami hodowlanymi, jednak ich krnąbrny charakter tak dał się znać wyspiarzom we znaki, że wypuścili swoje stada. Od tego momentu renifery na Islandii zdziczały i chodzą sobie po niej samopas. Populacja reniferów trzymana jest w ryzach przy pomocy polowań, jednak poza wyznaczonymi limitami, są to zwierzęta pod ochroną. Renifery zobaczyć można na wschodzie wyspy, są jednak bardzo nieufne i gdy tylko zwęszą człowieka, natychmiast zaczynają ucieczkę.

• Gryzonie

Szczury, myszy – to stworzenia, które kiedyś na Islandii nie występowały, obecnie jednak są liczną grupą. O ile szczury trzymają się blisko człowieka, o tyle myszy rozprzestrzeniły się po całej wyspie. Do grupy tej należą też sprowadzone względnie niedawno norki amerykańskie, które miały być zwierzętami hodowlanymi. Uciekły jednak i zdziczały. Można je spotkać podobno w najbliższych okolicach Reykjaviku, gdzie całkiem nieźle sobie radzą. Na wyspę zawleczone zostały również króliki.

Fauna Islandii: zwierzęta hodowlane

• Owce

Zastanawiam się czego na Islandii jest więcej – much czy owiec. Skłaniam się jednak bardziej ku owcom. Są dosłownie wszędzie! Na pastwiskach, ale i przy (oraz na!) drogach, klifach, urwiskach, w górach – często nawet w miejscach, w których człowiek się ich zupełnie nie spodziewa. Trzeba na nie uważać szczególnie gdy mają młode, ponieważ jagnięta ni stąd ni zowąd potrafią wskoczyć pod zbliżający się samochód. Owce zapewniają mieszkańcom mięso oraz specyficzną wełnę wykształconą w ciągu wieków przystosowywania się owiec do tutejszych warunków. Islandzkie owce nigdy nie były tam krzyżowane z owcami z innych krajów!

Wełna używana jest do robienia na drutach m.in. słynnych islandzkich swetrów zwanych lopapeysa. Ciepły i nieprzepuszczający wody podszerstek oraz długie włosie okrywowe połączone razem pozwalają na zrobienie swetra idealnego! Ciepłego, wodoodpornego, no i przede wszystkim przepięknego, bo islandzkie lopapeysy zdobią niesamowite wzory zaczerpnięte rodem z sag.

• Konie islandzkie

Jeśli chcesz narazić się Islandczykowi, nazwij jego konia kucem – na Islandii nie istnieje coś takiego jak kuc islandzki. Są tylko i wyłącznie konie islandzkie. Urokliwe stworzenia niesamowicie przystosowane do trudnych warunków tamtejszego klimatu. Zimą ich futro staje się gęste, przez co wyglądają nieco jak zwierzęta pociągowe. Latem z kolei nabierają smukłości. Nie ma słodszego widoku niż źrebak hasający na islandzkim pastwisku! Ok, może jednak jest coś porównywalnego – hasające na pastwisku małe, białe i puchate jagnię…

Koń islandzki może nie jest zbyt duży, ale to jedno z najsympatyczniejszych, najbardziej uroczych, najinteligentniejszych stworzeń jakie tam występują. Do tego jest bardzo ciekawski i towarzyski – w większości przypadków jak tylko podejdziesz do ogrodzenia, konie zaraz znajdą się przy Tobie.

• Islandzkie bydło

Na Islandii głównie hodowane są owce, ale swoje miejsce mają tu też krowy. W końcu z krowiego mleka przygotowywany jest jogurt (a tak naprawdę serek) zwany skyr. Bydła jest jednak znacznie mniej niż wełniaków.

Ciekawostka nr 6: na Islandii nie występują gady i płazy! Niegdyś można było spotkać tam pewien gatunek żaby, ale obecnie uważany jest on za wymarły.

Spodobał Ci się powyższy tekst? Polub go na Facebooku lub udostępnij, może komuś się przyda! A może szukasz inspiracji do zaplanowania swojego kilkudniowego wyjazdu? Zajrzyj koniecznie do pozostałych relacji z Islandii!

Monika Borkowska

Rocznik 86. Zarażona podróżniczym bakcylem od ponad 25 lat, raczej bez szans na wyleczenie. Lubiąca ciepełko miłośniczka Azji Południowo-Wschodniej oraz paradoksalnie… Islandii. W wolnej chwili zajmuje się swoimi pozostałymi pasjami jakimi są rośliny owadożerne oraz amatorsko fotografia.

Cztery kroki do udanego urlopu: wyszukaj lot...

... wypożycz samochód...

... zminimalizuj swoją odpowiedzialność w razie uszkodzenia auta i ciesz się wyjazdem!